هفته پیش در سمیناری شرکت کردم که در جریان آن یکی از سخنرانان در باره کشاورزی سالم و به ویژه کشاورزی ارگانیک صحبت می کرد. ایشان از کشاورزانی مثال زد که ادعایی ندارند و می گویند تا رسیدن به کشاورزی ارگانیک فاصله زیادی دارند، با این وجود، بی سر و صدا، تلاش دارند که به آن اندازه از سلامت برسند. اما در عین حال کسانی هم هستند که تازه شروع کرده اند و پیوسته فریاد برمی آورند که محصولات ما ارگانیک است. در حالی که هنوز فاصله زیادی با ارگانیک شدن محصولاتشان دارند. سخنران از این کشاورزان با پشتکار که هیچ ادعایی ندارند و در مسیر کشاورزی سالم در حرکت هستند، به عنوان کشاورزان متواضع نام برد و در صحبت هایش از ایشان مثال هایی زد. این صفت، یعنی تواضع، به نظرم شامل حال تسهیلگران هم می شود. چرا که ما می گوییم که تسهیلگری کاری است که در جریان آن تسهیلگر نباید دیده شود؛ او به فرایند کمک می کند، اما در محتوا دخالتی نمی کند. هنرمندانه، باعث می شود که مشارکت شکل گیرد، اما خود شرکت نمی کند. او کنار می ایستد و اجازه می دهد که اعضای اجتماع خود، سکان امور را به دست گیرند. حتما تسهیلگر لازم است که رفتاری از روی تواضع داشته باشد.

از سوی دیگر، فعالیت های تسهیلگرانه، فعالیت هایی تدریجی و آرام هستند و نتیجه کار گروهی کسانی هستند که در محله یا روستا فعالیت می کنند. این تدریج و آرام پیش رفتن به سوی دستآوردها، حتما نیاز به همان رفتار متواضعانه دارد. تا کنون در کارگاه های بسیاری تلاش کرده ایم که اخلاق و رفتار یک تسهیلگر را مورد بررسی قرار دهیم، و تا کنون در هیچ موردی "تواضع" را لحاظ نکرده ایم. به نظر می آید که لازم است به این "تواضع" دقت داشته باشیم.

سال هزار و چهارصد در حال تمام شدن است و چند روزی تا سال نو هزار و چهارصد و یک باقی است. قرنی نو برای تاریخ ایران آغاز خواهد شد. امیدوارم که بتوانم در این قرن جدید هم همراه تان باشم. سال نو مبارک!